线性代数-矩阵

· Matrix

Fragment 1 矩阵概念

/Define/

mnmn 个数 aija_{ij} (1im1 \leq i \leq m, 1jn1 \leq j \leq n) 排成一个矩阵,称为一个 m×nm \times n 阶矩阵:

A=[a11a12a1na21a22a2nam1am2amn]=(aij)m×nA = \begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \cdots & a_{2n} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{m1} & a_{m2} & \cdots & a_{mn} \end{bmatrix} = (a_{ij})_{m \times n}

aija_{ij} 称为第 (i,j)(i,j) 元素。若 aijRa_{ij} \in \mathbb{R}(或 C\mathbb{C}),则称 AA 为实(复)矩阵;

i,j\forall i, j, aij=0a_{ij} = 0,则称 AA 为零矩阵,记作 Om×nO_{m \times n}

m=nm = n,则称 AAnn 阶方阵.

A=(aij)n×nA = (a_{ij})_{n \times n} 为方阵,则 a11,a22,,anna_{11}, a_{22}, \ldots, a_{nn} 连成的线称为 AA 的主对角线.

(一般对称方阵才称主对角线)

ij\forall i \neq j, aij=0a_{ij} = 0,则称 AA 为对角矩阵.

A=[a11000a22000ann] A = \begin{bmatrix} a_{11} & 0 & \cdots & 0 \\ 0 & a_{22} & \cdots & 0 \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & 0 & \cdots & a_{nn} \end{bmatrix}

简记为diagdiag {a11,,anna_{11},\cdots,a_{nn}}

进一步,若a11=a22==ann=1a_{11}=a_{22}=\cdots=a_{nn}=1 ,这样的矩阵称为单位阵.记作:

In=[100010001] I_n = \begin{bmatrix} 1 & 0 & \cdots & 0 \\ 0 & 1 & \cdots & 0 \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & 0 & \cdots & 1 \end{bmatrix}

单位阵在矩阵乘法里起的作用与 11 在数字乘法里起的作用一样.

在有了主对角线之后,我们可以定义上下三角矩阵

/Define/

aij=0a_{ij} = 0 (i>j\forall i > j),则称 AA 为上三角阵;

aij=0a_{ij} = 0 (i<j\forall i < j),则称 AA 为下三角阵.

那我们如何判断两个矩阵是否相等?

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}, B=(bij)s×tB = (b_{ij})_{s \times t}

A=B    defm=s,n=t,aij=bij(1im,1jn) A = B \overset{\text{def}}{\iff} m = s, \, n = t, \, a_{ij} = b_{ij} \quad (\forall 1 \leq i \leq m, \, \forall 1 \leq j \leq n)

两矩阵相等,当且仅当它们一模一样 (阶数相等,元素相同)

/example/

[0000]2×2[000000]2×3,[1000][1000]\begin{bmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}_{2 \times 2} \neq \begin{bmatrix} 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 \end{bmatrix}_{2 \times 3} \quad , \quad \begin{bmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix} \neq \begin{bmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}

接下来接着给定义。 我们将空间解析几何中,三维的行/列向量,利用矩阵的定义推广到一般的n维的行/列向量。

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n},则 [ai1,ai2,,ain][a_{i1}, a_{i2}, \ldots, a_{in}] 称为 AA 的第 ii 个行向量, [a1ja2jamj]\begin{bmatrix} a_{1j} \\ a_{2j} \\ \vdots \\ a_{mj} \end{bmatrix} 称为 AA 的第 jj 个列向量

1×n1 \times n 矩阵 (a1,a2,,an)(a_1, a_2, \ldots, a_n)nn 维行向量,称 n×1n \times 1 矩阵 [a1a2an]\begin{bmatrix} a_1 \\ a_2 \\ \vdots \\ a_n \end{bmatrix}nn 维列向量

接下来我们看矩阵和行列式有什么联系:

/Claim/

Mn(R/C)M_n(\mathbb{R}/\mathbb{C}) 为所有 nn 阶实方阵 (复方阵) 全体构成的集合

映射(函数):

det ⁣:Mn(R)RAA\begin{align*} \det \colon \quad &M_n(\mathbb{R}) \longrightarrow \mathbb{R}\\ &A \longmapsto |A| \end{align*}

每个 nn 阶方阵对应过去都有一个数值(行列式),这样构造成一个映射(函数).

这里就诞生了两个问题:

/question/

(1) nn 阶行列式的值在多大程度上反映 nn 阶方阵的性质? (2) 映射 det\det 具有怎样的性质?

我们需要先定义行列式运算,才能给出性质与意义.

Fragment 2 矩阵运算

下面会给出矩阵的加减法、数乘、乘法、乘方、转置、共轭.

· 矩阵加减

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}, B=(bij)m×nB = (b_{ij})_{m \times n}

A+B=def(aij+bij)m×nA + B \overset{\text{def}}{=} (a_{ij} + b_{ij})_{m \times n}

AB=def(aijbij)m×nA - B \overset{\text{def}}{=} (a_{ij} - b_{ij})_{m \times n}

Am×n±Om×n=Am×nA_{m \times n} \pm O_{m \times n} = A_{m \times n}

/example/

[120131]+[121130]=[201201] \begin{bmatrix} 1 & 2 & 0 \\ -1 & 3 & 1 \end{bmatrix} + \begin{bmatrix} 1 & -2 & 1 \\ -1 & -3 & 0 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 2 & 0 & 1 \\ -2 & 0 & 1 \end{bmatrix}

/property/

(1) 交换律: A+B=B+AA + B = B + A

(2) 结合律: (A+B)+C=A+(B+C)(A + B) + C = A + (B + C)

(3) 零矩阵: A+0=AA + 0 = A (加上同阶零矩阵)

(4) 负矩阵: A+(A)=0A + (-A) = 0 (5) AB=A+(B)A - B = A + (-B)

· 矩阵数乘

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}, CC 为常数

CCAA 的数乘为(scalar product) CA=def(Caij)m×nC \cdot A \overset{\text{def}}{=} (C \cdot a_{ij})_{m \times n}

负矩阵 A=def(1)A=(aij)m×n-A \overset{\text{def}}{=} (-1) \cdot A = (-a_{ij})_{m \times n}

/example/

2[1234]=[2468]2 \cdot \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 2 & 4 \\ 6 & 8 \end{bmatrix}

/property/

(1) 数的分配律: (c+d)A=cA+dA(c + d) \cdot A = c \cdot A + d \cdot A

(2) 矩阵的分配律: C(A+B)=CA+CBC \cdot (A + B) = C \cdot A + C \cdot B

(3) 数乘结合律: (cd)A=C(dA)(c \cdot d) \cdot A = C \cdot (d \cdot A)

(4) 数乘单位元: 1A=A1 \cdot A = A

(5) 数乘的零元: 0Am×n=Om×n0 \cdot A_{m \times n} = O_{m \times n}

· 矩阵乘法

/Define/

A=(aij)m×kA = (a_{ij})_{m \times k}, B=(bij)k×nB = (b_{ij})_{k \times n}, 定义不同于 AABB 的点积 CCm×nm \times n 矩阵, 其元素:

Cij=ai1b1j+ai2b2j++aikbkj=r=1kairbrj C_{ij} = a_{i1} b_{1j} + a_{i2} b_{2j} + \cdots + a_{ik} b_{kj} = \sum_{r=1}^{k} a_{ir} b_{rj}

不同于矩阵数乘。

”定义一看, 来得毫无征兆“

为什么不像前面一样对应元素相加?

——历史上有过定义, 但用处不大。

(1).

只有 AA 的列数 = BB 的行数, ABAB 才有意义

ABAB 的行数 = AA 的行数, ABAB 列数 = BB 的列数

Am×kBk×n(AB)m×nA_{m \times k} B_{k \times n} \longrightarrow (AB)_{m \times n}

(2).

ABAB 的第 (i,j)(i,j) 元素 = AA 的第 ii 行与 BB 的第 jj 列 对应元素乘积之和

(3).

矩阵乘法一般不满足交换律 \rightarrow 一般来说, 即使 ABAB, BABA 都有意义, 但 ABBAAB \neq BA

/example/

[101210]2×3[101111211010]3×4=[00013141]\begin{bmatrix} 1 & 0 & 1 \\ 2 & 1 & 0 \end{bmatrix} _{2 \times 3} \begin{bmatrix} 1 & 0 & 1 & 1 \\ 1 & 1 & 2 & -1 \\ -1 & 0 & -1 & 0 \end{bmatrix}_{3 \times 4} = \begin{bmatrix} 0 & 0 & 0 & 1 \\ 3 & 1 & 4 & 1 \end{bmatrix}

/example/

A=[111]B=[111]AB=[3]ABA = \begin{bmatrix} 1 & 1 & 1 \end{bmatrix}\quad B = \begin{bmatrix} 1 \\ 1 \\ 1 \end{bmatrix} \quad AB = \begin{bmatrix} 3 \end{bmatrix}\neq AB

试反驳: AA, BB 不同阶 用同阶矩阵举例

/example/

A=[0100]B=[0001]AB=[0100]BA=[0000]A = \begin{bmatrix} 0 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}\quad B = \begin{bmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 1 \end{bmatrix}\quad AB = \begin{bmatrix} 0 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix} \neq BA = \begin{bmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}

结论:矩阵乘法一般来说, 不满足交换律

/property/

(1) 结合律: (AB)C=A(BC)(AB)C = A(BC)

(2) 分配律: (A+B)C=AC+BC(A+B)C = AC + BCA(B+C)=AB+ACA \cdot (B+C) = AB + AC

(3) 与数乘的相容性 c(AB)=(cA)B=A(cB)c \cdot (AB) = (c \cdot A)B = A(c \cdot B)

(4) 单位元: 设 Am×nA_{m \times n}, 则 ImA=A=AInI_m A = A = A I_n

然后我们来康康性质(1)的证明(很有精神地打字)

/proof/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}, B=(bij)n×pB = (b_{ij})_{n \times p}, C=(cij)p×qC = (c_{ij})_{p \times q}

对于 (AB)C(AB)C,先考虑 ABAB 的第 (i,j)(i,j) 元素 k=1naikbkj\sum_{k=1}^{n} a_{ik} b_{kj}

再考虑 (AB)C(AB)C 的第 (i,j)(i,j) 元素

r=1p(k=1naikbkr)crj=r=1pk=1naikbkrcrj\sum_{r=1}^{p} (\sum_{k=1}^{n} a_{ik} b_{kr}) c_{rj} = \sum_{r=1}^{p} \sum_{k=1}^{n} a_{ik} b_{kr} c_{rj}

对于 A(BC)A(BC) ,先考虑 BCBC 的第 (k,i)(k,i) 元素 r=1pbkrcri\sum_{r=1}^{p} b_{kr} c_{ri} \Rightarrow(i,j)(i,j) 元素

k=1naik(r=1pbkrcri)=k=1nr=1paikbkrcri \sum_{k=1}^{n} a_{ik} (\sum_{r=1}^{p} b_{kr} c_{ri}) = \sum_{k=1}^{n} \sum_{r=1}^{p} a_{ik} b_{kr} c_{ri}

(AB)C=A(BC)\Rightarrow (AB) \cdot C = A(BC) 成立

PS:以后写 3 个矩阵相乘时:不用打括号

· 矩阵乘方

/Define/

乘方是一种特殊的乘法

A1,A2,,Am\forall A_1, A_2, \ldots, A_m ,乘积写为 A1A2AmA_1 A_2 \cdots A_m

AAnn 阶方阵,则 AnA^n 有定义 Ak=defAAAA^k \overset{\text{def}}{=} A \cdot A \cdots A (kk 个)

PS:如果一个矩阵有平方,则它一定是方阵

“那方阵有什么性质?”

/property/

(1) ArAs=Ar+sA^r \cdot A^s = A^{r+s} (r,sZ+r, s \in \mathbb{Z}^+)

(2) (Ar)s=Ars(A^r)^s = A^{rs} 先前乘法的性质都满足。

关键点:

(1) 设 A,BA, Bnn 阶方阵,一般地,(AB)rArBr(AB)^r \neq A^r B^r (无交换律)

关于(1),这里有一个例子:

/example/

A=[1234],B=[0100]A = \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{bmatrix}, \quad B = \begin{bmatrix} 0 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}

PS:后面的很多例子都和 [0100]\begin{bmatrix} 0 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix} 有关

经过计算,我们不难发现:ABBAAB \neq BA(AB)20,A2B2=0(AB)^2 \neq 0, \quad A^2B^2 = 0

(2) 若 AB=BAAB = BA,则 (AB)r=ArBr(AB)^r = A^r B^r,进一步有

(A+B)m=Am+Cm1Am1B++Cmm1ABm1+Bm(A + B)^m = A^m + C_m^1 A^{m-1} B + \cdots + C_m^{m-1} A B^{m-1} + B^m

(若 AB=BAAB=BA ,中学里所有关于数的公式都能用)

特别地: AIn=InA=AA \cdot I_n = I_n \cdot A = A

A(CIn)=(CIn)A=CAA (C I_n) = (C I_n) A = C A

(cIn+A)m=CmIn+Cm1cm1A++Cmm1cAm1+Am(c I_n + A)^m = C^m I_n + C_m^1 c^{m-1} A + \cdots + C_m^{m-1} c A^{m-1} + A^m

此时二项式展开不需要任何条件.

(3) 矩阵乘法的律一般不成立

/example/

A=B=[0100],C=[0000]A=B0,AB=0A = B = \begin{bmatrix} 0 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}, \quad C = \begin{bmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}\\ A=B\neq 0 \quad , \quad AB=0

· 矩阵转置

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}, AA 的转置,其中 ATA^Tn×mn \times m 阶矩阵, AT=(bij)n×mA^T = (b_{ij})_{n \times m}

其中 bij=ajib_{ij} = a_{ji}, 即 ATA^T 的第 ii 行是 AA 的第 ii 列, ATA^T 的第 jj 列是 AA 的第 jj 行.

把原来 AA 的行变成列, 即转置.

接下来给出对称阵与反对称阵的定义。

/Define/

AT=AA^T = A,则称 AA 为对称阵。A=[1234]A = \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{bmatrix}

AT=AA^T = -A,则称 AA 为反对称阵。A=[0110]A = \begin{bmatrix} 0 & 1 \\ -1 & 0 \end{bmatrix}

接下来给出矩阵转置的性质:

/property/

(1) ATT=AA^{TT} = A

(2) (A+B)T=AT+BT(A + B)^T = A^T + B^T

(3) (cA)T=cAT(c \cdot A)^T = c \cdot A^Tcc 是一个数

(4) (AB)T=BTAT(A \cdot B)^T = B^T \cdot A^T

证明过程在此略去.

· 矩阵共轭

/Define/

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n} 复矩阵,复转置 A=(aij)m×n\overline{A} = (\overline{a}_{ij})_{m \times n} a+biabia + bi \rightarrow a - bi

对复矩阵每个元素取共轭,即矩阵共轭.

/example/

A=(1+i01+2i2i14i4i3ii),A=(1i012i2i14i4+i3ii)A = \begin{pmatrix} 1+i & 0 & 1+\sqrt{2}i \\ 2i & -1 & -4i \\ -4-i & \sqrt{3}i & i \end{pmatrix} \quad , \quad \overline{A} = \begin{pmatrix} 1-i & 0 & 1-\sqrt{2}i \\ -2i & -1 & 4i \\ -4+i & -\sqrt{3}i & -i \end{pmatrix}

然后是共轭的性质:

/property/

(1) A=A\overline{\overline{A}} = A (2) A+B=A+B\overline{A + B} = \overline{A} + \overline{B} (3) cA=cA\overline{c \cdot A} = \overline{c} \cdot \overline{A} (4) AB=AB\overline{AB} = \overline{A} \cdot \overline{B} (5) A=A\overline{A'} = \overline{A}'

到这里矩阵计算的内容基本结束了

Fragment 3 方阵的逆阵

上节引入矩阵定义、性质,最重要:乘法;定理的含义。

在第四章,我们会了解矩阵的几何意义是线性映射,矩阵乘法是线性映射的复合

矩阵乘法的应用可以是解决线性方程组:

(){a11x1+a12x2++a1nxn=b1a21x1+a22x2++a2nxn=b2am1x1+am2x2++amnxn=bm(*)\begin{equation} \begin{cases} a_{11} x_1 + a_{12} x_2 + \cdots + a_{1n} x_n = b_1 \\ a_{21} x_1 + a_{22} x_2 + \cdots + a_{2n} x_n = b_2 \\ \cdots \\ a_{m1} x_1 + a_{m2} x_2 + \cdots + a_{mn} x_n = b_m \end{cases} \end{equation}

每次写线性方程组会很烦,但是我们引入矩阵乘法后会变得简洁

我们让所有系数构成一个矩阵(线性方程组的系数矩阵):

A=[a11a12a1na21a22a2nam1am2amn]A = \begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \cdots & a_{2n} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{m1} & a_{m2} & \cdots & a_{mn} \end{bmatrix}

我们把所有的未定元拼成列向量,把常数项拼成列向量:

x=[x1x2xn]b=[b1b2bm]\boldsymbol{x} = \begin{bmatrix} x_1 \\ x_2 \\ \vdots \\ x_n \end{bmatrix} \quad \boldsymbol{b} = \begin{bmatrix} b_1 \\ b_2 \\ \vdots \\ b_m \end{bmatrix}

自然地,根据矩阵乘法 Ax=b    ()A \boldsymbol{x} = \boldsymbol{b} \iff (*)

写成矩阵能否借此来解线性方程组?(第三章)

· 定义

我们学过 b0\boldsymbol{b} \neq \boldsymbol{0}, ab=ab1\frac{a}{b} = a \cdot {b}^{-1}

那矩阵能否求逆: AA1A \xrightarrow{\sim} A^{-1}

自然地想:Ax=bx=A1bA \boldsymbol{x} = \boldsymbol{b} \Rightarrow \boldsymbol{x} = A^{-1} \boldsymbol{b}

那我们给出矩阵逆阵的定义:

/Define/

AAnn 阶方阵,若存在 nn 阶方阵 BB,使得

AB=BA=InAB = BA = I_n

(nn 阶单位阵),则称 BBAA 的逆阵,记为 A1A^{-1}

若矩阵 AA 存在逆阵,则称为非奇异阵或可逆阵 (nonsingular , invertible)若矩阵 AA 不存在逆阵,则称为奇异阵 (singular).

由式 AB=BA=InAB = BA = I_nInI_n 迫使 ABAB 定为 nn 阶方阵。

/remark/

(1) 只有对方阵才有逆阵的定义,当 mnm \neq n 时,没有逆阵的定义

(2) 非零方阵不一定有逆阵:

/example/

A=[1100]B=[b11b12b21b22]A = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix} \quad B = \begin{bmatrix} b_{11} & b_{12} \\ b_{21} & b_{22} \end{bmatrix}

AB=[b11+b21b12+b2200][1001] AB = \begin{bmatrix} b_{11} + b_{21} & b_{12} + b_{22} \\ 0 & 0 \end{bmatrix} \neq \begin{bmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{bmatrix}

A\Rightarrow A 不可逆

当然,我们也可以自然引出问题:一个方阵有逆的充分必要条件是什么? (本节课主要定理)

(3) 一般而言 A1BBA1A^{-1}B \neq BA^{-1} 矩阵乘法一般来说不可交换。

· 性质

/property/

(i) 若 AA 可逆,则逆阵必唯一。

AA 有无逆阵不确定,但若存在必唯一)

/proof/

BB, CC 均为 AA 的逆阵,即 AB=BA=In,AC=CA=InAB = BA = I_n, \quad AC = CA = I_n

B=BIn=B(AC)=(BA)C=InC=CB = BI_n = B(AC) = (BA)C = I_n C = C

此处主要是矩阵乘法的结合律。

(iii) 设 AA, BB 可逆,则 ABAB 也可逆,(AB)1=B1A1(AB)^{-1} = B^{-1}A^{-1}

/proof/

(AB)(B1A1)=A(BB1)A1=AInA1=AA1=In(AB)(B^{-1}A^{-1}) = A(BB^{-1})A^{-1} = A I_n A^{-1} = AA^{-1} = I_n

(B1A1)(AB)=B1(A1A)B=B1InB=B1B=In(B^{-1}A^{-1})(AB) = B^{-1}(A^{-1}A)B = B^{-1} I_n B = B^{-1}B = I_n

推广:

A1A_1, \cdots, AmA_m 均为 nn 阶可逆阵 (m2m \geqslant 2)

A1A_1, \cdots, AmA_m 可逆,(A1Am)1=Am1A11(A_1 \cdots A_m)^{-1} = A_m^{-1} \cdots A_1^{-1}

是可逆阵!

(A1Am)(Am1A11)=In,(Am1A11)(A1Am)=In(A_1 \cdots A_m)(A_m^{-1} \cdots A_1^{-1}) = I_n, \quad (A_m^{-1} \cdots A_1^{-1})(A_1 \cdots A_m) = I_n

(有限个同阶可逆矩阵乘积仍是可逆阵)

(iii) 设 AA 可逆,c0c \neq 0 常数,则 cAcA 仍可逆(cA)1=c1A1(c \cdot A)^{-1} = c^{-1} A^{-1}

/proof/

(cA)(c1A1)=(cc1)AA1(cA)(c^{-1}A^{-1}) = (cc^{-1})AA^{-1}

(c1A1)(cA)=(c1c)A1A(c^{-1}A^{-1})(cA) = (c^{-1}c)A^{-1}A

(iiii) 设 AA 可逆,则 AA' 也可逆且 (A)1=(A1)(A')^{-1} = (A^{-1})'

/proof/

A(A1)=(A1A)=In=InA'(A^{-1})' = (A^{-1}A)' = I_n' = I_n

(A1)A=(AA1)=In=In(A^{-1})'A' = (A'A^{-1})' = I_n' = I_n

(v) 设 AA 可逆,则 (A1)1=A(A^{-1})^{-1} = A

/proof/

A1A=AA1=In=(A+I)1=AA^{-1}A = A \cdot A^{-1} = I_n = (A+I)^{-1} = A

(vi) 对可逆阵而言,乘法消去律成立

AA 为可逆:

{AB=AC    B=CBA=CA    B=C\begin{cases} AB = AC \implies B = C \\ BA = CA \implies B = C \end{cases}

/proof/

A1AB=A1AC    InB=InC    B=CA^{-1}AB = A^{-1}AC \implies I_nB = I_nC \implies B = C

两边同时左乘 A1A^{-1}B=CB = C

BAA1=CAA1    BIn=CIn    B=CBAA^{-1} = CAA^{-1} \implies BI_n = CI_n \implies B = C

/remark/

先前说过,矩阵乘法还要有个特性

两个不等于0的矩阵相等,结果不一定是零矩阵

(vii) 整性对可逆阵成立,即AA 可逆,

B0    AB0B \neq 0 \implies AB \neq 0

C0    CA0C \neq 0 \implies CA \neq 0

/proof/

AB=0=A0    B=0AB = 0 = A \cdot 0 \implies B = 0 , 矛盾

利用 若 AB=0AB = 0AA 可逆,则 B=0B = 0

· 伴随矩阵

介绍完可逆矩阵性质,我们自然提出一个问题,怎么判断和求解矩阵逆阵?

于是就引入伴随矩阵:

/Define/

A=(aij)n×nA = (a_{ij})_{n \times n}AijA_{ij}aija_{ij}A|A| 中的代数余子式,则下列矩阵称为 AA 的伴随矩阵,记为 AA^*

A=[A11A21An1A12A22An2A1nA2nAnn]A^* = \begin{bmatrix} A_{11} & A_{21} & \cdots & A_{n1} \\ A_{12} & A_{22} & \cdots & A_{n2} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ A_{1n} & A_{2n} & \cdots & A_{nn} \end{bmatrix}

注意:AA 不一定有逆阵,但伴随阵一定存在。

通过代数余子式定义,( n1n-1 )阶行列式都可以计算,不依赖是否可逆

/example/

A=[1100],A=[0101]A = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}, \quad A^* = \begin{bmatrix} 0 & -1 \\ 0 & 1 \end{bmatrix}

PS:此处计算涉及转置与 (1)i+j(-1)^{i+j} ,易错

引理:设 AAnn 阶方阵,则 AA=AA=AInAA^* = A^*A = |A|I_n

/proof/

[a11a12a1na21a22a2nan1an2ann][A11A21An1A12A22An2A1nA2nAnn]=[A000A000A]=AIn.\begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \cdots & a_{2n} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{n1} & a_{n2} & \cdots & a_{nn} \end{bmatrix} \begin{bmatrix} A_{11} & A_{21} & \cdots & A_{n1} \\ A_{12} & A_{22} & \cdots & A_{n2} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ A_{1n} & A_{2n} & \cdots & A_{nn} \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} |A| & 0 & \cdots & 0 \\ 0 & |A| & \cdots & 0 \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & 0 & \cdots & |A| \end{bmatrix} = |A|I_n.

上式矩阵中第 (i,j)(i,j) 个元素如下:

ai1Aj1+ai2Aj2++ainAjn=δijAa_{i1}A_{j1} + a_{i2}A_{j2} + \cdots + a_{in}A_{jn} = \delta_{ij} \cdot |A|

根据第一章内容,我们容易证明上式

定理:设 AAnn 阶方阵,若 A0|A| \neq 0,则 AA 可逆,且 A1=1AAA^{-1} = \frac{1}{|A|}A^*

/proof/

AA=AA=AInAA^* = A^*A = |A|I_n。又 A(1AA)=(1AA)A=InA(\frac{1}{|A|}A^*) = (\frac{1}{|A|}A^*)A = I_n

定理: 设 A,BA, Bnn 阶方阵,则 AB=AB|AB| = |A||B|

/proof/

A=(aij)n×nA = (a_{ij})_{n \times n}B=(bij)n×nB = (b_{ij})_{n \times n},构造 2n2n 阶方阵 C=[AOOB]C = \begin{bmatrix} A & O \\ O & B \end{bmatrix}

C=a11a1n00an1ann0010b11b1n01bn1bnn=0a1na11b11a1nbnn0annan1bn1an1bnn00b11b1n00bn1bnn.|C| = \begin{vmatrix} a_{11} & \cdots & a_{1n} & 0 & \cdots & 0 \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{n1} & \cdots & a_{nn} & 0 & \cdots & 0 \\ -1 & \cdots & 0 & b_{11} & \cdots & b_{1n} \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & -1 & b_{n1} & \cdots & b_{nn} \end{vmatrix} =\begin{vmatrix} 0 & \cdots & a_{1n} & a_{11}b_{11} & \cdots & a_{1n}b_{nn} \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & a_{nn} & a_{n1}b_{n1} & \cdots & a_{n1}b_{nn} \\ 0 & \cdots & 0 & b_{11} & \cdots & b_{1n} \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & 0 & b_{n1} & \cdots & b_{nn} \end{vmatrix}.

aija_{ij} 乘以 CC 的第 i+ji+j 行加到第 jj 行上,得

C=00Σa1rbr1Σa1rbrn00Σanrbr1Σanrbrn10b11b1n01bn1bnn=OABInB.|C| = \begin{vmatrix} 0 & \cdots & 0 & \Sigma a_{1r}b_{r1} & \cdots & \Sigma a_{1r}b_{rn} \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & 0 & \Sigma a_{nr}b_{r1} & \cdots & \Sigma a_{nr}b_{rn} \\ -1 & \cdots & 0 & b_{11} & \cdots & b_{1n} \\ \vdots & \ddots & \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & \cdots & -1 & b_{n1} & \cdots & b_{nn} \end{vmatrix} = \begin{vmatrix} O & AB \\ -I_n & B \\ \end{vmatrix}.

用 Laplace 定理展开,按前 nn 行展开

左边 =AB= |A||B|,右边 =AB= |AB|

AB=AB.|AB| = |A||B|.

定理6:设 AAnn 阶方阵,则 AA 可逆 A0\Leftrightarrow |A| \neq 0

/proof/

充分性定理已经证明,只需证明必要性:

AA 可逆,由定义 \exists nn 阶方阵 BB 使 AB=BA=InAB = BA = I_n

1=In=BA=BA, 从而 A0.1 = |I_n| = |BA| = |B||A|, \text{ 从而 } |A| \neq 0.

推论:

  1. A1,,AmA_1, \ldots, A_mnn 阶方阵,若 i\exists i 使 ii 是奇数,则 A1AmA_1 \cdots A_m 是奇异矩阵。

证明:A1Am=A1Am=0|A_1 \cdots A_m| = |A_1| \cdots |A_m| = 0。由以上知 A1AmA_1 \cdots A_m 奇异。

  1. AA 可逆,则 A1=A1|A^{-1}| = |A|^{-1}

  2. A,BA, Bnn 阶方阵,若 AB=InAB = I_n 并且 BA=InBA = I_n,则 B=A1B = A^{-1}

/proof/

只证 AB=InAB = I_n 情形

1=In=AB=ABA0A1 exist1 = |I_n| = |AB| = |A||B| \Rightarrow |A| \neq 0 \Rightarrow A^{-1} \text{ exist}

B=InB=(A1A)B=A1(AB)=A1A=InB = I_n B = (A^{-1}A)B = A^{-1}(AB) = A^{-1}A = I_n

/example/

A=[(a1+b1)n(a1+b2)n(a1+bn)n(a2+b1)n(a2+b2)n(a2+bn)n(an+b1)n(an+b2)n(an+bn)n](ai+bj)n=k=0nCknaikbjnkA = \begin{bmatrix} (a_1 + b_1)^n & (a_1 + b_2)^n & \cdots & (a_1 + b_n)^n \\ (a_2 + b_1)^n & (a_2 + b_2)^n & \cdots & (a_2 + b_n)^n \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ (a_n + b_1)^n & (a_n + b_2)^n & \cdots & (a_n + b_n)^n \end{bmatrix}\quad \quad (a_i + b_j)^n = \sum_{k=0}^n C_k^n a_i^k b_j^{n-k}

/Claim/

有时间再补充

/example/

A=[xyzwyxwzzwxywzyx]A = \begin{bmatrix} x & y & z & w \\ y & -x & -w & z \\ z & w & x & -y \\ w & z & -y & -x \end{bmatrix}

/Claim/

AA=[u0000u0000u0000u]u=x2+y2+z2+w2AA' = \begin{bmatrix} u & 0 & 0 & 0 \\ 0 & u & 0 & 0 \\ 0 & 0 & u & 0 \\ 0 & 0 & 0 & u \end{bmatrix} \quad u = x^2 + y^2 + z^2 + w^2

A2=AA=u4A=±u=±(x2+y2+z2+w2)2|A|^2 = |AA'| = u^4 \quad |A| = \pm u = \pm (x^2 + y^2 + z^2 + w^2)^2

x=1x = 1, y=z=w=0y = z = w = 0,

A=1A=(x2+y2+z2+w2)2|A| = 1 \Rightarrow |A| = (x^2 + y^2 + z^2 + w^2)^2

Fragment 4 矩阵初等变换

· 矩阵的初等变换

行列式性质:

A,BA, Bnn 阶方阵,cc 为常数。

  1. A+BA+B|A + B| \neq |A| + |B|

  2. cA=cnA|cA| = c^n|A|

  3. AB=AB|AB| = |A||B|

  4. AAT=A2|AA^T| = |A|^2

  5. AA 可逆,则 A1=1A|A^{-1}| = \frac{1}{|A|}

  6. n2n \geq 2,则 A=An1|A^{*}| = |A|^{n-1}

/proof/

先证 AA 为可逆阵,A1=ATAA^{-1} = A^T A^{*}A=AA1A^{*} = |A|A^{-1}

A=AA1=AATA=AATA=AA1A=An1|A^{*}| = |A| |A^{-1}| = |A| |A^T A^{*}| = |A| |A^T| |A^{*}| = |A| |A|^{-1} |A^{*}| = |A|^{n-1}

AA 为奇异阵,即 A=0|A| = 0,证 A=0|A^{*}| = 0 即可。

反证:设 A0A^{*} \neq 0,则 AA^{*} 为非奇异阵。

AA=AA=AIn=0A>0A=0A A^{*} = A^{*} A = |A| I_n = 0 \Rightarrow A > 0 \Rightarrow A^{*} = 0 矛盾。

/example/ 用Gauss消元法求解

PS: 系数矩阵+常数列为增广矩阵。

给出如下定义:

定义1 矩阵的初等变换

第一类:对换矩阵的两行(列)

第二类:矩阵某一行(列)乘上非零常数

第三类:矩阵某一行乘常数加到另一行上

定义2

若矩阵 AA 通过若干的初等变换变为矩阵 BB,则称 AA 相抵于 BB,记 ABA \sim B

定义3

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n} 相抵于 (Ir000)\begin{pmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix} 称为 AA 的相抵标准型。

注意:rmin{m,n}r \leq \min\{m, n\}rr 不依赖于初等变换选取,rr 唯一确定。

/proof/

min{m,n}\min\{m, n\} 进行归纳。若 min{m,n}=0\min\{m, n\} = 0,则归纳过程结束。

min{m,n}<k\min\{m, n\} < k 归纳成立,下证 min{m,n}=k\min\{m, n\} = k 情形。

A=0A = 0 则结论成立,下设 A0A \neq 0,不妨设 aij0a_{ij} \neq 0iri \leq r, jsj \leq s.

此时 aija_{ij} 变到了 (1,1)(1, 1) 位置,以下不妨设 aij=1a_{ij} = 1.

[a11a1nam1amn][1000b22b2n0bm2bmn]\begin{bmatrix} a_{11} & \cdots & a_{1n} \\ \vdots & & \vdots \\ a_{m1} & \cdots & a_{mn} \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} 1 & 0 & \cdots & 0 \\ 0 & b_{22} & \cdots & b_{2n} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ 0 & b_{m2} & \cdots & b_{mn} \end{bmatrix}

此时 BB(m1)×(n1)(m-1) \times (n-1) 矩阵,

min{(m1),(n1)}=min{m,n}1=k1\min\{(m-1), (n-1)\} = \min\{m, n\} - 1 = k - 1.

由归纳假设,BB 可变换为 [Ir000]\begin{bmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}A[Ir000]A \sim \begin{bmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{bmatrix}.

/example/ (1,2,3)(1,0,0)(1,2,3) \sim (1,0,0)

定义4
A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n},对任给 mm

ki={+if ai1=0minj1{jaij0}if ai10k_i = \begin{cases} +\infty & \text{if } a_{i1} = 0 \\ \min_{j \geq 1} \{ j | a_{ij} \neq 0 \} & \text{if } a_{i1} \neq 0 \end{cases}

给出阶梯点定义:

AA 为阶梯形矩阵 def\stackrel{\text{def}}{\Longleftrightarrow} 存在 rr,使得 k1<k2<<krk_1 < k_2 < \cdots < k_rkr+1==km=+k_{r+1} = \cdots = k_m = +\infty

定义5:设 A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n},则通过初等变换可将 AA 化为阶梯形矩阵。

/proof/

对列数 nn 进行归纳,n=0n=0 表示归纳过程已结束。

设列数 <n< n 时结论成立,现证 nn 列情况。

Case 1
AA 的第一列元素为 0,A=[0A1]A = \begin{bmatrix} 0 \\ \vdots \\ A_1 \end{bmatrix}A1A_1m×(n1)m \times (n-1) 矩阵。
由归纳假设,A1初等变换B1A_1 \stackrel{\text{初等变换}}{\longrightarrow} B_1(阶梯形)。

A初等变换[00B10]A \stackrel{\text{初等变换}}{\longrightarrow} \begin{bmatrix} 0 & \cdots & 0 \\ \vdots & B_1 & \\ 0 \end{bmatrix} 仍为阶梯形。


Case 2

AA 的第一列不全为 0,由行变换可将非零元移到第一行。
不妨设 a110a_{11} \neq 0

A=[a11a12a1na21an1][a11a12a1n0A20]A = \begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ a_{21} & & & \\ \vdots & & * & \\ a_{n1} & & & \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ 0 & & & \\ \vdots & & A_2 & \\ 0 & & & \end{bmatrix}

A2A_2(m1)×(n1)(m-1) \times (n-1) 矩阵,由归纳假设,

A2初等变换B2A_2 \stackrel{\text{初等变换}}{\longrightarrow} B_2(阶梯形)。

A初等变换[a11a12a1nB20]A \stackrel{\text{初等变换}}{\longrightarrow} \begin{bmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ \vdots & & B_2 & \\ 0 & & & \end{bmatrix}

· 初等矩阵

定义6

对单位矩阵 InI_n 实施三类初等行变换后得到的矩阵称为三类初等矩阵。

Pij=[101101]P_{ij} = \begin{bmatrix} 1 & & & & & \\ & \ddots & & & & \\ & & 0 & 1 & & \\ & & 1 & 0 & & \\ & & & & \ddots & \\ & & & & & 1 \\ \end{bmatrix}

Pi(c)=[1000c0001]P_{i(c)} = \begin{bmatrix} 1 & \cdots & 0 & \cdots & 0 \\ \vdots & & \vdots & & \vdots \\ 0 & \cdots & c & \cdots & 0 \\ \vdots & & \vdots & & \vdots \\ 0 & \cdots & 0 & \cdots & 1 \end{bmatrix}

Tij(c)=[11c11]T_{ij}(c) = \begin{bmatrix} 1 & & & & & \\ & \ddots & & & & \\ & & 1 & & & \\ & & c & 1 & & \\ & & & & \ddots & \\ & & & & & 1 \\ \end{bmatrix}

定理7

初等矩阵行列变换等价于左(右)乘对应初等矩阵,左行右列

CjiA=PijAA=Pi(c)ACjiiA=Tij(c)AC_j^i A = P_{ij} A \quad \Rightarrow A = P_{i(c)} A \quad C_{ji}^i A = T_{ij}(c) A

引理8

  1. 初等矩阵都是可逆矩阵,且逆矩阵为同类初等矩阵。

Pij1=PijPi(c)1=Pi(c)Tij(c)1=Tij(c)P_{ij}^{-1} = P_{ij}\quad \quad P_{i(c)}^{-1} = P_{i(-c)}\quad \quad T_{ij}(c)^{-1} = T_{ij}(-c)

  1. 矩阵实施第三类初等行变换后 A|A| 不变。

Pij=1Pi(c)=cTij(c)=1|P_{ij}| = -1\quad \quad |P_{i(c)}| = c\quad \quad |T_{ij}(c)| = 1

  1. 非奇异矩阵经初等变换后仍为非奇异矩阵。奇异矩阵 \sim 奇异矩阵

/proof/

定理7 \Rightarrow A实施初等变换等价于 P1PrAQ1QsP_1 \cdots P_r A Q_1 \cdots Q_s

其中 Pi,QjP_i, Q_j 都是非奇异矩阵,从而都是非奇异矩阵。

  • A非异 \Rightarrow B非异
  • A奇异 \Rightarrow B奇异

relation

集合A :给定子集 RA×A={(a,b)a,bA}R\subset A \times A = \{(a, b) | a, b \in A\},若 (a,b)R(a, b) \in R 则称 a R ba\text{ } \underline{R}\text{ } b

若又满足以下三条性质,则称为等价关系:

  1. 自反性:a R aa\text{ } \underline{R}\text{ } a
  2. 对称性:a R ba\text{ } \underline{R}\text{ } bb R ab\text{ } \underline{R}\text{ } a
  3. 传递性:若 a R ba\text{ } \underline{R}\text{ } bb R cb\text{ } \underline{R}\text{ } c,则 a R ca\text{ } \underline{R}\text{ } c

定理9

矩阵的相抵关系是等价关系即:

  1. 自反性 AAA \sim A
  2. 对称性 ABBAA \sim B \Leftrightarrow B \sim A
  3. 传递性 ABA \sim BBCACB \sim C \Rightarrow A \sim C

/proof/

  1. A=InAAAA = I_n \cdot A \Rightarrow A \sim A

  2. ABA \sim B 可知,存在初等矩阵 P1PrP_1 \cdots P_rQ1QsQ_1 \cdots Q_s 使得

    B=P1PrAQ1QsP1PrBQ1Qs1=ABAB = P_1 \cdots P_r A Q_1 \cdots Q_s \Rightarrow P_1 \cdots P_r B Q_1 \cdots Q_s^{-1} = A \Rightarrow B \sim A

  3. B=P1PrAQ1QsB = P_1 \cdots P_r A Q_1 \cdots Q_s

    C=R1RtBT1TlC = R_1 \cdots R_t B T_1 \cdots T_l

    其中 Pi,Qj,Rk,TlP_i, Q_j, R_k, T_l 都是初等矩阵。

    C=R1RtP1PrAQ1QsT1TlAC\Rightarrow C = R_1 \cdots R_t P_1 \cdots P_r A Q_1 \cdots Q_s T_1 \cdots T_l \Rightarrow A \sim C

下面研究非异阵的一些性质:

定理1

AAnn 阶方阵,则下列结论等价:

  1. AA 为非奇异矩阵
  2. AA 的相抵标准型为 InI_n
  3. AA 通过初等行变换或列变换能变为 InI_n
  4. AA 是若干个初等矩阵的乘积

/proof/

(1) \Rightarrow (2) 设 AA 相抵标准型为 (Ir000)\begin{pmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix},由 AA 的非奇异性和初等矩阵性质可知 r=nr = n

(2) \Rightarrow (3) 设 AInA \sim I_nP1Pr,Q1Qs\exists P_1 \cdots P_r, Q_1 \cdots Q_s 使得 P1PrAQ1Qs=InP_1 \cdots P_r A Q_1 \cdots Q_s = I_n

P1PrA=Ini.e.Q1QsP1PrA=InP_1 \cdots P_r A = I_n \quad \text{i.e.} \quad Q_1 \cdots Q_s P_1 \cdots P_r A = I_n

(3) \Rightarrow (4)

AA 通过行变换变为 InI_n,即存在非奇异矩阵 P1,P2,,PrP_1, P_2, \ldots, P_r 使得 PrP1A=InP_r \cdots P_1 A = I_n

A=(PrP1)1=P11Pr1\Rightarrow A = (P_r \cdots P_1)^{-1} = P_1^{-1} \cdots P_r^{-1}

AA 是若干个初等矩阵的乘积。

(4) \Rightarrow (1)

A=P1PrA = P_1 \cdots P_rPiP_i 为初等矩阵。则 PiP_i 为可逆矩阵 A\Rightarrow A 为可逆矩阵。

推论2

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n},则存在 mm 阶非奇异矩阵 PPnn 阶非奇异矩阵 QQ 使得 PAQ=(Ir000)PAQ = \begin{pmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix}

/proof/

存在 mm 阶非奇异矩阵 PPnn 阶非奇异矩阵 QQ 使得 PP1AQ1Qs=(Ir000)P \cdots P_1 A Q_1 \cdots Q_s = \begin{pmatrix} I_r & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix}

P=PrP1P = P_r \cdots P_1Q=Q1QsQ = Q_1 \cdots Q_s

· 逆矩阵求解

AAnn 阶非奇异矩阵,则存在初等矩阵 P1P_1 使得 P1PrA=InA1=PrP1P_1 \cdots P_r A = I_n \Rightarrow A^{-1} = P_r \cdots P_1

可以推出求逆矩阵方法:

[A:In][In:A1][A : I_n] \rightarrow [I_n : A^{-1}]

/proof/

(A:In)(PA:P1In)(PrP1A:PrP1In)(In:A1)(A : I_n) \rightarrow (PA : P_1 I_n) \rightarrow (P_r \cdots P_1 A : P_r \cdots P_1 I_n) \rightarrow (I_n : A^{-1})

列变换求逆矩阵:

[AIn]\begin{bmatrix} A \\ I_n \end{bmatrix}

矩阵方程

AX=BX=A1B(AB)(InA1B)AX = B \quad X = A^{-1}B \quad (A | B) \rightarrow (I_n | A^{-1}B)

XA=BX=BA1[AB][InBA1]XA = B \quad X = BA^{-1} \quad \begin{bmatrix} A \\ B \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} I_n \\ BA^{-1} \end{bmatrix}

Fragment 5 分块矩阵

· 定义

/Define/

定义1

分块矩阵: A=(aij)r×sA = (a_{ij})_{r \times s} ,分块行、分块列。

A=(1100001000001000011000001)=(A11000A22000A33)A = \begin{pmatrix} 1 & 1 &| &0 & 0 &|& 0 \\ 0 & 1 &|& 0 & 0 &|&0 \\ --&--&--&--&--&--&--\\ 0 & 0 &|& 1 & 0 &|& 0 \\ 0 & 0 & |&1 & 1 & |&0 \\ --&--&--&--&--&--&--\\ 0 & 0 & |&0 & 0 & |&1 \\ \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} A_{11} & 0 & 0 \\ 0 & A_{22} & 0 \\ 0 & 0 & A_{33} \\ \end{pmatrix}


定义2

A=(aij)r×sA = (a_{ij})_{r \times s}B=(bij)k×lB = (b_{ij})_{k \times l} 为分块矩阵。

A=BA = B 当且仅当 r=kr = ks=ls = lAij=BijA_{ij} = B_{ij}1ir\forall 1 \leq i \leq r1js\forall 1 \leq j \leq s


定义3

A=(aij)r×sA = (a_{ij})_{r \times s}B=(bij)r×sB = (b_{ij})_{r \times s}AABB 有相同的分块方式,则 A±B=(aij±bij)r×sA \pm B = (a_{ij} \pm b_{ij})_{r \times s}


定义4

A=(aij)r×sA = (a_{ij})_{r \times s}cc 为常数,则 cA=(caij)r×scA = (c \cdot a_{ij})_{r \times s}


定义5

A=(aij)r×sA = (a_{ij})_{r \times s}B=(bij)s×kB = (b_{ij})_{s \times k}AA 的列分块与 BB 的行分块方式相同。

定义 C=AB=(cij)r×kC = AB = (c_{ij})_{r \times k} ,其中 cij=ai1b1j+ai2b2j++aisbsjc_{ij} = a_{i1}b_{1j} + a_{i2}b_{2j} + \cdots + a_{is}b_{sj}


定义6

A=(Aij)r×sA = (A_{ij})_{r \times s}AA 的转置 ATA^Ts×rs \times r 分块矩阵。

AT=(A11A21Ar1A12A22Ar2A1sA2sArs)A^T = \begin{pmatrix} A_{11}' & A_{21}' & \cdots & A_{r1}' \\ A_{12}' & A_{22}' & \cdots & A_{r2}'\\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ A_{1s}' & A_{2s}' & \cdots & A_{rs}' \\ \end{pmatrix}


定义7

A=(Aij)r×sA = (A_{ij})_{r \times s},复分块矩阵 A=(Aij)r×s\overline{A} = (\overline{A_{ij}})_{r \times s}

我们给出如下例子

/example/

A=[A1A2Ak]=diag(A1,A2,,Ak)B=[B1B2Bk]A = \begin{bmatrix} A_1 & & & \\ & A_2 & & \\ & & \ddots & \\ & & & A_k \\ \end{bmatrix} = diag(A_1, A_2, \cdots, A_k)\quad\quad B = \begin{bmatrix} B_1 & & & \\ & B_2 & & \\ & & \ddots & \\ & & & B_k \\ \end{bmatrix}

AiA_iBiB_i 为同阶方阵,(1ik)(1 \leq i \leq k)AB=diag(A1B1,A2B2,,AkBk)AB = diag(A_1B_1, A_2B_2, \cdots, A_kB_k)

推论:若 A1,A2,,AkA_1, A_2, \cdots, A_k 为非零矩阵,则 AA 为非零矩阵。

/proof/

A=A1A2Ak0A1=diag(A11,A21,,Ak1)|A| = |A_1||A_2| \cdots |A_k| \neq 0\\ A^{-1} = diag(A_1^{-1}, A_2^{-1}, \cdots, A_k^{-1})

此处再给出一个例子:

设 $A = (a_{ij}){m \times n} B = (b{ij})_{n \times p}$

AA 行分块:$A = \begin{bmatrix}
\alpha_1 \
\alpha_2 \
\vdots \
\alpha_m
\end{bmatrix} B $ 列分块:B=[β1β2βp]B = \begin{bmatrix} \beta_1 & \beta_2 & \cdots & \beta_p \end{bmatrix}

AB=[α1α2αm][β1β2βp]AB = \begin{bmatrix} \alpha_1 \\ \alpha_2 \\ \vdots \\ \alpha_m \end{bmatrix} \begin{bmatrix} \beta_1 & \beta_2 & \cdots & \beta_p \end{bmatrix}

AB=A(β1,β2,,βp)=(Aβ1,Aβ2,,Aβp)AB = A(\beta_1, \beta_2, \cdots, \beta_p) = (A\beta_1, A\beta_2, \cdots, A\beta_p)

下面我们接着给出定义:

/Define/

定义8

A=(Aij)r×sA = (A_{ij})_{r \times s} 为分块矩阵,以下称为三类分块初等变换。

  1. 第一类:对换 AA 的两个分块行(分块列)。
  2. 第二类:用非零矩阵 MM 左乘 AA 的某一分块行(右乘 AA 的某一分块列)。
  3. 第三类:将一个矩阵 MM 左乘 AA 某一分块行加到另一个分块行上(右乘列)。

(1).Pij=[Im10ImjImi0Imk](2).Pi(M)=[Im1MImk](1). P_{ij} = \begin{bmatrix} I_{m1} & & & & & & & \\ & \ddots & & & & & & \\ & & 0 & \cdots & I_{mj} & & & \\ & & \vdots & & \vdots & & & \\ & & I_{mi} & \cdots & 0 & & & \\ & & & & & \ddots & & \\ & & & & & & & I_{mk}\\ \end{bmatrix} \quad\quad (2).P_{i}(M) = \begin{bmatrix} I_{m1} & & & & \\ & \ddots & & & \\ & & M & & \\ & & & \ddots & \\ & & & & I_{mk} \end{bmatrix}

(3).Pij(M)=[Im1ImiMImjImk](3). P_{ij}(M) = \begin{bmatrix} I_{m1} & & & & & &\\ & \ddots & & & & &\\ & & I_{mi} & & & &\\ & & \vdots & \ddots & & &\\ & & M & \cdots & I_{mj} & &\\ & & & & & \ddots &\\ & & & & & & I_{mk} \\ \end{bmatrix}

接着给出两个定理:

/Theorem/

定理9
(1). 分块初等阵是非零阵:

PijT=Pij,Pij(M)T=Pij(M),Tij(M)T=Tij(M)P_{ij}^T = P_{ij}, \quad P_{ij}(M)^T = P_{ij}(M), \quad T_{ij}(M)^T = T_{ij}(-M)

(2).

Pij=1,l=m+n+(m+n),ij,mPij(M)=M,Tij(M)=1|P_{ij}| = 1, \quad l = m + n + (m + n), \quad i \neq j, \quad m\\ |P_{ij}(M)| = |M|, \quad|T_{ij}(M)| = 1

(3).分块初等行变换等价于左乘对应的分块初等阵。

(4). 第三类分块初等变换不改变行列式的值。

Mij(M)A=Tij(M)A=Tij(M)A=A|M_{ij}(M) \cdot A| = |T_{ij}(M) \cdot A| = |T_{ij}(M)| \cdot |A| = |A|


定理10
M=[ABCD]M = \begin{bmatrix} A & B \\ C & D \end{bmatrix}

(1). 若 AA 可逆,则 M=ADCA1B|M| = |A| \cdot |D - CA^{-1}B|

(2). 若 DD 可逆,则 M=DABD1C|M| = |D| \cdot |A - BD^{-1}C|

(3). 若 AADD 同时可逆,则 M=ADCA1B=DABD1C|M| = |A| \cdot |D - CA^{-1}B| = |D| \cdot |A - BD^{-1}C|

针对定理10给出证明:

/proof/

(1).

M=[ABCD][AB0DCA1B]M = \begin{bmatrix} A & B \\ C & D \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} A & B \\ 0 & D - CA^{-1}B \end{bmatrix}

根据定理9的(4),有

M=AB0DCA1B=ADCA1B|M| = \left| \begin{array}{cc} A & B \\ 0 & D - CA^{-1}B \end{array} \right| = |A| \cdot |D - CA^{-1}B|

(2). 同理

接下来给出两道例题:

/example/

A=[a12a1an+1a1an+1an+1a1a22a2an+1an+1a1an+1a2an+12]A = \begin{bmatrix} a_1^2 & a_1a_{n+1} & \cdots & a_1a_{n+1} \\ a_{n+1}a_1 & a_2^2 & \cdots & a_2a_{n+1} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{n+1}a_1 & a_{n+1}a_2 & \cdots & a_{n+1}^2 \end{bmatrix}

/solution/

M=In+(aij+1)n×n=In+[a11a21an1][a1a2an111]=In[a11a21an1](I2)1[a1a2an111]M = -I_n + (a_{ij} + 1)_{n \times n} = -I_n + \begin{bmatrix} a_1 & 1 \\ a_2 & 1 \\ \vdots & \vdots \\ a_n & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} a_1 & a_2 & \cdots & a_n \\ 1 & 1 & \cdots & 1 \end{bmatrix}\\ = -I_n - \begin{bmatrix} a_1 & 1 \\ a_2 & 1 \\ \vdots & \vdots \\ a_n & 1 \end{bmatrix} (-I_2)^{-1} \begin{bmatrix} a_1 & a_2 & \cdots & a_n \\ 1 & 1 & \cdots & 1 \end{bmatrix}

构造 [ABCD]\begin{bmatrix} A & B \\ C & D \end{bmatrix} , A=IA = -I , B=C=[a1a2an]B' = C = \begin{bmatrix} a_1 \\ a_2 \\ \vdots \\ a_n \end{bmatrix} ,D=InD = -I_n

M=I2M=InIn(a1a2an111)(In)1(a11a21an1)|M| = |-I_2| \cdot |M| = |-I_n| \cdot \left| -I_n - \begin{pmatrix} a_1 & a_2 & \cdots & a_n \\ 1 & 1 & \cdots & 1 \end{pmatrix} (-I_n)^{-1} \begin{pmatrix} a_1 & 1 \\ a_2 & 1 \\ \vdots & \vdots \\ a_n & 1 \end{pmatrix}\right| \\

=(1)nai21ain1ai=(1)n[(ai21)(n1)(ai)2]= (-1)^n \left| \frac{\sum a_i^2 - 1}{\sum a_i} \sum_{n-1} a_i \right| = (-1)^n \left[ (\sum a_i^2 - 1)(n - 1) - (\sum a_i)^2 \right]

Q.E.D.

/example/ 求 [ABDD]\begin{bmatrix} A & B \\ D & D \end{bmatrix} 的逆矩阵,其中 A,DA, D 可逆。

/solution/

[ABImOODOIn][AOImBD1ODOIn][ImOA1A1BD1OInOD1]\begin{bmatrix} A & B & I_m & O \\ O & D & O & I_n \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} A & O & I_m & -BD^{-1} \\ O & D & O & I_n \end{bmatrix} \rightarrow \begin{bmatrix} I_m & O & A^{-1} & A^{-1}BD^{-1} \\ O & I_n & O & D^{-1} \end{bmatrix}

Fragment 6 Cauthy-Binet 公式