基础微积分-微分方程

好吧,我感觉这个更像是熟练工种

2024.12.25更新,我不同意我昨天说的观点

Fragment 1 一阶线性微分方程

1. 可分离变量方程

形式:dydx=f(x)g(y)\frac{dy}{dx} = f(x)g(y)

特点:1). 已解出一阶导数 2). 右端是一个 xx 一元函数和 yy 一元函数的积

解法:1). g(y)0g(y) \neq 0 时,分离变量, dyg(y)=f(x)dx\frac{dy}{g(y)} = f(x) dx,两侧积分, dyg(y)=f(x)dx+C\int \frac{dy}{g(y)} = \int f(x) dx +C

​ 2). 当 y=y0y = y_0, 有 g(y0)=0g(y_0) = 0, 则 y=y0y = y_0 也是方程的一个解

一阶齐次方程:

dydx=g(yx)u=yxy=uxy=u+xududx=g(u)ux\frac{dy}{dx} = g\left(\frac{y}{x}\right) \Rightarrow u = \frac{y}{x}, y = ux \Rightarrow y' = u + xu' \Rightarrow \frac{du}{dx} = \frac{g(u) - u}{x}

/example/ xy=y+2xyxy' = y + 2\sqrt{xy}

/proof/ 设 y=xuy = xu 则 $ y’ = xu’ + u$ ,方程化为 x(xu+u)=xu+2xux(xu' + u) = xu + 2|x|\sqrt{u}

u={2uxx>02uxx<0 du2u=±dxx\Rightarrow u' = \begin{cases} 2\frac{\sqrt{u}}{x} & x > 0 \\ -2\frac{\sqrt{u}}{x} & x < 0 \end{cases} \text{ } \Rightarrow \frac{du}{2\sqrt{u}} = \pm\frac{dx}{x}

两边积分,u=±lnx+C\sqrt{u} = \pm\ln|x| + Cu=(±lnx+C)2u = (\pm\ln|x| + C)^2 ,另外,u=0u=0 也是解

代换后即可解出关于 yy 的表达式。

其它可分离变量方程:

1). y=f(ax+by+c)z=ax+by+cdzdx=bf(z)+a\quad y' = f(ax+by+c) \quad \Rightarrow \quad z=ax+by+c \quad \Rightarrow \quad \frac{dz}{dx} = bf(z) + a

/example/ 求解y=cos(xy)\quad y' = \cos(x - y)

/proof/ 令 z=xyz = x - y ,方程化为 z+1=coszdzcosz1=dxz' + 1 = \cos z \quad \Rightarrow \quad \frac{dz}{\cos z - 1} = dx

dz2sin2z2=dxcotz2=x+Ccotz2=x+C\frac{dz}{2\sin^2\frac{z}{2}} = -dx \quad \Rightarrow \quad -\cot\frac{z}{2} = -x + C \quad \Rightarrow \quad \cot\frac{z}{2} = x + C

若写成 arccot\text{arccot} 形式,则限制了 xxyy 的范围,不可取。

另外, cosz=1\cos z = 1 也为解,

原方程的解为 cotyx2=x+C\cot\frac{y - x}{2} = x + C ( CC 为任意常数), y=x+2kπ(kZ)y = x + 2k\pi(k \in \mathbb{Z})

2). y=f(a1x+b1y+c1a2x+b2y+c2)y = f\left(\frac{a_1 x + b_1 y + c_1}{a_2 x + b_2 y + c_2}\right) ,只须讨论 $ C_1, C_2 $ 不全为0, a1a2b1b2\frac{a_1}{a_2} \neq \frac{b_1}{b_2}

C1,C2C_1, C_2 均为0时, y=f(a1x+b1ya2x+b2y)y' = f\left(\frac{a_1x + b_1y}{a_2x + b_2y}\right)

解法令 X=xx0X = x - x_0Y=yy0Y = y - y_0X0,Y0X_0, Y_0 满足 {a1X0+b1Y0+C1=0a2X0+b2Y0+C2=0\begin{cases} a_1X_0 + b_1Y_0 + C_1 = 0 \\ a_2X_0 + b_2Y_0 + C_2 = 0 \end{cases}

/example/ 求解 dydx=xy+1x+y3\frac{dy}{dx} = \frac{x-y+1}{x+y-3}

/proof/

{xy+1=0,x+y3=0,(x0,y0)=(1,2)X=x1,Y=y2,dYdX=XYX+Y,令Y=XUu+XdudX=1u1+uXdudX=12uu21+udXX=1+u12uu2duln12uu2=lnX2+C(12uu2)X2=C1(C10)X22XYY2=C1x22x2xy+4x+2yy2+4y=C2由 \left\{ \begin{array}{l} x-y+1=0, \\ x+y-3=0, \end{array} \right. \Rightarrow (x_0, y_0) = (1, 2)\\ 设 X = x - 1 , Y = y - 2 , \frac{dY}{dX} = \frac{X-Y}{X+Y} ,令 Y = XU \\ u + X \frac{du}{dX} = \frac{1-u}{1+u} \Rightarrow X \frac{du}{dX} = \frac{1-2u-u^2}{1+u} \\ \Rightarrow \frac{dX}{X} = \frac{1+u}{1-2u-u^2} du\\ \ln|1-2u-u^2| = -\ln X^2 + C \Rightarrow (1-2u-u^2)X^2 = C_1 (C1 ≠ 0)\\ X^2 - 2XY - Y^2 = C_1 \Rightarrow \\x^2 - 2x - 2xy + 4x + 2y - y^2 + 4y = C_2\\

2. 一阶线性方程

基本解法:

形如 y+P(x)y=Q(x)y' + P(x)y = Q(x) ,在这里介绍一阶线性常微分方程的基本解法

1). Q=0Q=0

y+P(x)ydyy=P(x)dxlny=P(x)dxy=±eP(x)dxeC2=CeP(x)dx y' + P(x)y \Rightarrow \frac{dy}{y} = -P(x)dx , \ln|y| = -\int P(x)dx \\ \Rightarrow y = \pm e^{-\int P(x)dx} \cdot e^{C_2}={C}e^{-\int P(x)dx}

2). Q0Q\neq 0 ,设原方程的解 y=C(x)eP(x)dxy = C(x)e^{-\int P(x)dx} ,代入方程得

CeP(x)dxC(x)eP(x)dxP(x)=Q(x)eP(x)dxC(x)=Q(x)eP(x)dxC'e^{-\int P(x)dx} - C(x)e^{-\int P(x)dx}P(x) = Q(x)e^{-\int P(x)dx} \\ C'(x) = Q(x)e^{\int P(x)dx}

原方程的解:

y=eP(x)dx[Q(x)eP(x)dxdx+C]y = e^{-\int P(x)dx} \left[ \int Q(x)e^{\int P(x)dx} dx + C \right]

/example/ (x+1)yαy=ex(x+1)α+1(x+1)y' - \alpha y = e^x (x+1)^{\alpha+1}

/proof/

yαx+1y=ex(x+1)αP(x)=αx+1Q(x)=ex(x+1)αP(x)dx=αlnx+1y=eαlnx+1[ex(x+1)αeαlnx+1dx+C]=(x+1)α(ex+C)y' - \frac{\alpha}{x+1} y = e^x (x+1)^{\alpha},P(x) = -\frac{\alpha}{x+1}, Q(x) = e^x (x+1)^{\alpha}\\ \int P(x) dx = -\alpha \ln |x+1|\\ y = e^{\alpha \ln |x+1|} \left[ \int e^x (x+1)^{\alpha} e^{-\alpha \ln |x+1|} dx + C \right] = (x+1)^{\alpha} (e^x + C)\quad

(C 为任意常数)

e.g. y=y2xy2y' = \frac{y}{2x - y^2}

/proof/ 方程化为

dxdy=2yxyP(x)=2yQ(x)=yP(x)dx=lny2x=elny2[(y)elny2dy+C]=y2(lny+C)\frac{dx}{dy} = \frac{2}{y}x - y , P(x) = -\frac{2}{y} , Q(x) = -y , \int P(x) dx = -\ln y^2\\ x = e^{\ln y^2} \left[ \int (-y) e^{-\ln y^2} dy + C \right] = y^2(-\ln y + C)

( C 为任意常数)

e.g. 01f(ux)du=1xf(x)+1\int_0^1 f(ux) du = \frac{1}{x} f(x) + 1

01f(ux)du=v=ux1x0xf(v)dv0xf(v)dv=12xf(x)+xf(x)=12f(x)+12f(x)x+1xf(x)f(x)+2=0f(x)1xf(x)=2x1xdx=lnxf(x)=elnx(2xelnxdx+C)=x(2x+C)=2+Cx\int_0^1 f(ux) \, du \quad \stackrel{v=ux}{=} \quad \frac{1}{x} \int_0^x f(v) \, dv\\ \int_{0}^{x} f(v) \, dv = \frac{1}{2} x f(x) + x \quad \Rightarrow \quad f(x) = \frac{1}{2} f(x) + \frac{1}{2} f(x) \cdot x + 1\\ \Rightarrow \quad x f'(x) - f(x) + 2 = 0 \quad \Rightarrow \quad f(x) - \frac{1}{x} f(x) = -\frac{2}{x}\\ \int -\frac{1}{x} \, dx = -\ln x\\ f(x) = e^{\ln x} \left( \int -\frac{2}{x} e^{-\ln x} dx + C \right) = x(\frac{2}{x} + C) = 2 + Cx

3.可降价高阶微分方程

我们已学了一阶微分方程的基本解法,然后介绍一些微分方程,这些方程可以通过各种手段化为一阶微分方程,其中最具代表性的便是Bernoulli方程(具有已知精确解的非线性微分方程)

Bernoulli方程:

y+P(x)y=Q(x)yn (n0,1)y' + P(x)y = Q(x)y^n \ ( n \neq 0, 1 )

解法:代换 z=y1nz = y^{1-n}z+(1n)Pz=(1n)Qz' + (1-n)Pz = (1-n)Q 。(线性方程)

/example/ 求解 yyx+xy2=0y' - \frac{y}{x} + xy^2 = 0

ifz=y1z+6xz=x6xdx=6lnxz=e6xdx[xe6lnxdx+C]=1x6(x88+C)\text{if} \quad z = y^{-1} , z' + \frac{6}{x}z = x \quad \int \frac{6}{x}dx=6\ln|x| \\ z = e^{-\int \frac{6}{x} \, dx} \left[ \int xe^{6\ln|x|} \, dx + C \right] = \frac{1}{x^6} \left( \frac{x^8}{8} + C \right)

1). y(n)=f(x)y^{(n)} = f(x) → 逐次积分

/example/ y(3)=30x+sinxy^{(3)} = 30x + \sin x

y=15x2cosx+C1y=5x3sinx+C1x+C2y=54x4+cosx+C01x2+C2x+C3y'' = 15x^2 - \cos x +C_1 \quad y' = 5x^3 - \sin x + C_1x + C_2\\ y = \frac{5}{4}x^4 + \cos x + C_{01}x^2+C_2x+C_3

2). y=f(x,y)设 y=p,dpdx=f(x,y)y'' = f(x, y) \rightarrow \text{设 } y' = p, \quad \frac{dp}{dx} = f(x, y)

/example/ xy+y=4xxy'' + y' = 4x

设 y=p, 方程化为 p+1xp=41xdx=lnx=12lnx2P=elnx(e12lnx24dx+C)=1x(4xdx+C)={1x(2x2+C)x>01x(2x2+C)x<0p=2x+Cx(C 为任意常数)y=x2+Clnx+C1\text{设 } y' = p, \text{ 方程化为 } p' + \frac{1}{x}p = 4 \\ \int \frac{1}{x} \, dx = \ln|x| = \frac{1}{2} \ln x^2 \\ P = e^{-\ln|x|} \left( \int e^{\frac{1}{2} \ln x^2} \cdot 4 \, dx + C \right) = \frac{1}{|x|} \left( \int 4|x| \, dx + C \right) = \begin{cases} \frac{1}{x} (2x^2 + C) & x > 0 \\ -\frac{1}{x} (-2x^2 + C) & x < 0 \end{cases} \\ p = 2x + \frac{C}{x} \quad (C \text{ 为任意常数}) \quad y = x^2 + C \ln|x| + C_1

3). y=f(y,y)设 y=pdpdy=f(y,p)y'' = f(y, y') \rightarrow \text{设 } y' = p \Rightarrow\frac{dp}{dy} = f(y, p)

y=dpdx=dpdydydx=pdpdyy'' = \frac{dp}{dx} = \frac{dp}{dy} \cdot \frac{dy}{dx} = p \frac{dp}{dy}

/example/ 2yy=y2+12yy'' = y'^2 + 1

p=y2ypdpdy=p2+12pp2+1dp=1ydyln(p2+1)=lny+C01,p2+1=C1yC1为任意常数)dyC1y1=dxC1dyC1y1=C1dx2C1y1=C1x+C2C1,C2为任意常数)设p = y' ,\quad2yp \frac{dp}{dy} = p^2 + 1 \Rightarrow \frac{2p}{p^2 + 1} dp = \frac{1}{y} dy\\ \ln(p^2 + 1) = \ln|y| + C_{01}, \quad p^2 + 1 = C_1y\quad( C_1 为任意常数)\\ \frac{dy}{\sqrt{C_1y - 1}} = dx \quad \Rightarrow \quad \frac{C_1dy}{\sqrt{C_1y - 1}} = C_1 dx\\ \Rightarrow \quad 2\sqrt{C_1y - 1} = C_1x + C_2 \quad ( C_1, C_2 为任意常数)

/example/ y+y=2eyy'' + y' = 2e^{-y}

pdpdy+p2=2ey12d2pdy2+p2=2eyp2整体换元p \frac{dp}{dy} + p^2 = 2e^{-y} , \frac{1}{2} \frac{d^2p}{dy^2} + p^2 = 2e^{-y} , p^2 整体换元

Fragment 2 二阶常系数线性微分方程

1.线性方程解的结构

y(n)+pn(x)y(n1)++p1(x)y=f(x)y^{(n)} + p_n(x)y^{(n-1)} + \cdots + p_1(x)y' = f(x)f(x)f(x) 为非齐次项。

齐次线性微分方程: y(n)+pn(x)y(n1)++p1(x)y=0y^{(n)} + p_n(x)y^{(n-1)} + \cdots + p_1(x)y = 0

1). 线性方程的叠加原理:

  • y1(x)y_1(x) 是方程 y(n)++p1(x)y=f1(x)y^{(n)} + \cdots + p_1(x)y = f_1(x) 的解。
  • y2(x)y_2(x) 是方程 y(n)++p1(x)y=f2(x)y^{(n)} + \cdots + p_1(x)y = f_2(x) 的解。
  • C1y1(x)+C2y2(x)\Rightarrow C_1y_1(x) + C_2y_2(x) 是方程 y(n)++p1(x)y=C1f1(x)+C2f2(x)y^{(n)} + \cdots + p_1(x)y = C_1f_1(x) + C_2f_2(x) 的解。

2). 推论:齐次线性微分方程的性质

  • y1(x),y2(x)y_1(x), y_2(x) 是方程 y(n)++p1(x)y=0y^{(n)} + \cdots + p_1(x)y = 0 的解

    C1y1(x)+C2y2(x)\Rightarrow C_1y_1(x) + C_2y_2(x) 也是此方程的解。

2.二阶线性齐次方程

以下的内容和线性代数有一定关联

标准形式: y+p(x)y+q(x)y=0y'' + p(x)y' + q(x)y = 0 (HL)

线性相关与无关:

  • 对函数 y1(x),y2(x)y_1(x), y_2(x) ,若有不全为零常数 C1,C2C_1, C_2 ,使 C1y1(x)+C2y2(x)0C_1y_1(x) + C_2y_2(x) \equiv 0 ,则称 y1(x),y2(x)y_1(x), y_2(x) 线性相关,否则称线性无关。

解的结构定理:

  • y1(x),y2(x)y_1(x), y_2(x) 是方程(HL)两个线性无关的解(称为方程的基本解组),那么通解 C1y1(x)+C2y2(x)C_1y_1(x) + C_2y_2(x)C1,C2C_1, C_2 任意常数)给出了方程(HL)的解。
  • 方程(HL)的所有解构成二维线性空间,基本解组是一组基。

Liouville公式:

  • y1(x)y_1(x) 为(HL)非零解, y2=y11y12ep(x)dxdxy_2 = y_1 \int \frac{1}{y_1^2} \,e^{-\int p(x) \, dx} dx 是方程与 y1(x)y_1(x) 线性无关的解。
  • 求(HL)的解归结为求出一个非零特解。
  • 简单形式方程常用观察法找出特解, xn,eax,sin(bx)x^n, e^{ax}, \sin(bx)cos(bx)\cos(bx)

/example/ (2x+1)y+4xy4y=0(2x+1)y'' + 4xy' - 4y = 0

y2=y11y12ep(x)dxdx=x1x2e2x+ln(2x+1)dx=x1x2e2x(2x+1)dx=x(2xx2e2xdx+1x2e2xdx)=e2x,\begin{align*} y_2 &= y_1 \int \frac{1}{y_1^2} e^{-\int p(x) \, dx} \, dx \\ &= x \int \frac{1}{x^2} e^{-2x + \ln(2x+1)} \, dx \\ &= x \int \frac{1}{x^2} e^{-2x} (2x+1) \, dx \\ &= x \left( \int \frac{2x}{x^2} e^{-2x} \, dx + \int \frac{1}{x^2} e^{-2x} \, dx \right) \\ &= -e^{-2x}, \end{align*}

/example/ xyy(x1)y=0xy'' -y' - (x-1)y = 0

解法同上 (猫条の恶趣味)(其实我也不想做 qwq )

3.二阶线性非齐次方程

标准形式: y+Py+Q(x)y=f(x)y'' + Py' + Q(x)y = f(x)

解的结构定理:设 y(x)y^*(x) 是非齐次方程(NHL)的解,而 y1(x)y_1(x)y2(x)y_2(x) 是对应齐次方程的基本解组,那么通解y=y(x)+C1y1(x)+C2y2(x)y = y*(x) + C_1y_1(x) + C_2y_2(x)

如何求出方程特解?常用方法为常数变易法。

/example/ 已知 y+y=0y'' + y = 0 基本解组为 cosx,sinx\cos x, \sin x ,求非齐次方程 y+y=tanxy'' + y = \tan x 的通解。

y=C1(x)cosx+C2(x)sinxy^* = C_1(x)\cos x + C_2(x)\sin x

(y)=C1(x)cosxC1(x)sinx+C2(x)sinx+C2(x)cosx(y^*)'= C'_1(x)\cos x - C_1(x)\sin x + C'_2(x)\sin x + C_2(x)\cos x

C1(x)cosx+C2(x)sinx=0C_1'(x)\cos x + C_2'(x)\sin x = 0 ①,

(y)=C1(x)sinxC1(x)cosx+C2(x)cosxC2(x)sinx(y^*)'' = -C'_1(x)\sin x - C_1(x)\cos x + C'_2(x)\cos x - C_2(x)\sin x

方程化为 C1(x)sinx+C2(x)cosx=tanx-C_1'(x)\sin x + C_2'(x)\cos x = \tan x 。②

联立方程①②, C1(x)=tanxsinxC'_1(x) = -\tan x\sin xC2(x)=sinxC'_2(x) = \sin x

C2(x)=cosxC_2(x) = -\cos xC1(x)=sinxlnsecx+tanxC_1(x) = \sin x - \ln|\sec x + \tan x|

这种方法有效,数学系学生有一定要求,工科不是特别强调

——上海交通大学 乐经良教授

4.常系数线性齐次方程

二阶方程形式: y+py+qy=0y'' + py' + qy = 0

解的函数代入方程最后等于0,什么样的函数求导之后形式变化不大?指数函数

——上海交通大学 乐经良教授

y=erxy = e^{rx} ,代入后得到 r2+pr+q=0r^2 + pr + q = 0 ,求解(三种情况)

方程称为特征方程,根称为特征根

  • 相异实根 r1,r2r_1, r_2 ,基本解组为 er1x,er2xe^{r_1x}, e^{r_2x}

  • 相同实根 rrerxLiouvillexerxe^{rx} \xrightarrow{Liouville} xe^{rx}

  • 共轭复根: 中学阶断学过 ex+iy=exeiy=ex(cosy+isiny)e^{x+iy} = e^x \cdot e^{iy} = e^x (\cos y + i\sin y)

    基本解组 e(α+iβ)x,e(αiβ)xeix=cosx+isinxeαxcosβxeαxsinβxe^{(\alpha + i\beta)x}, e^{(\alpha - i\beta)x} \xrightarrow{e^{ix} = \cos x + i\sin x} e^{\alpha x}\cos \beta x ,e^{\alpha x}\sin \beta x

    λ=α±iβ\lambda=\alpha\pm i\beta ,这里虽然复数是成对出现,但是当做是一个根。

    通解:

    y=c1eaxcosβx+c2eaxsinβxy=c_1 e^{ax}\cos\beta x+c_2 e^{ax}\sin\beta x

    推导过程:

    先补充欧拉方程:

    eix=cosx+isinxe^{i x}=\cos x+i\sin x

    由欧拉公式进行推导,先推导 λ=α+iβ\lambda=\alpha+i\beta

    e(α+iβ)x=eαx+iβx=eαx(cosβx+isinβx)=eαxcosβx+ieαxsinβx=c1eαxcosβx+c2eαxsinβx\begin{align*} e^{(\alpha+i\beta) x}&=e^{\alpha x+i\beta x} \\ &=e^{\alpha x}(\cos\beta x+i\sin\beta x) \\ &=e^{\alpha x}\cos\beta x+i e^{\alpha x}\sin\beta x \\ &=c_1 e^{\alpha x}\cos\beta x+c_2 e^{\alpha x}\sin\beta x \end{align*}

    这里 c2c_2 实际上包含了 ii 的。

    同理, λ=αiβ\lambda=\alpha-i\beta 如下:

    e(αiβ)x=eαxiβx=eαx(cosβxisinβx)=eαxcosβxieαxsinβx=c1eαxcosβx+c2eαxsinβx\begin{align*} e^{(\alpha-i\beta) x}&=e^{\alpha x-i\beta x} \\ &=e^{\alpha x}(\cos\beta x-i\sin\beta x) \\ &=e^{\alpha x}\cos\beta x-i e^{\alpha x}\sin\beta x \\ &=c_1 e^{\alpha x}\cos\beta x+c_2 e^{\alpha x}\sin\beta x \end{align*}

    因为 cos(x)=cosx,sin(x)=sinx\cos(-x)=\cos x,\sin(-x)=-\sin x ,所以可以获得上面公式,这里 c2c_2 是包含了 i-i 的。

/example/ y+5y+6y=0y'' + 5y' + 6y = 0

特征方程 r2+5r+6=0r^2 + 5r + 6 = 0r=2,3r = -2, -3

原方程通解为 C1e2x+C2e3xC_1 e^{-2x} + C_2 e^{-3x} ( C1,C2C_1, C_2 为常数 )

/example/ y+4y+9y=0y'' + 4y' + 9y = 0

特征方程 r2+4r+9=0r^2 + 4r + 9 = 0r=2±5ir = -2 \pm \sqrt{5}i

原方程通解 y=e2x(C1cos(5x)+C2sin(5x))y = e^{-2x}(C_1 \cos(\sqrt{5}x) + C_2 \sin(\sqrt{5}x)) ( C1,C2C_1, C_2 为常数 )

/example/ y4y+4y=0y'' - 4y' + 4y = 0

特征方程 r24r+4=0r^2 - 4r + 4 = 0r=2r = 2

原方程通解 y=e2x(C1cosx+C2sinx)y = e^{2x}(C_1 \cos x + C_2 \sin x) ( C1,C2C_1, C_2 为常数 )

二次项常系数微分方程基本解组如何推广到 nn 阶?

/example/ y3y+3yy=0y''' - 3y'' + 3y' - y = 0

特征方程 r33r2+3r1=0r^3 - 3r^2 + 3r - 1 = 0r=1r = 1

原方程通解 y=C1ex+C2xex+C3x2exy = C_1 e^x + C_2 x e^x + C_3 x^2 e^x

5.常系数非线性齐次方程

求出对应方程基本解组后可用常数变易法(麻烦,非齐次麻烦)

非齐次项可以为某些特殊形式,可用待定系数法

1). f(x)=(b0xn+b1xn1++bn1x+bn)eλxf(x) = (b_0x^n + b_1x^{n-1} + \cdots + b_{n-1}x + b_n)e^{\lambda x}

特解形式为 yp=xk(B0xn+B1xn1++Bn)eλxy_p = x^k (B_0x^n + B_1x^{n-1} + \cdots + B_n)e^{\lambda x} ,k是 λ\lambda 作为特征方程 r2+pr+q=0r^2 + pr + q = 0 的根的重数( 若 λ\lambda 不是特征根则为0重根)

写出下列方程一个特解的特定形式:

/example/ y2y+y=5xexy'' - 2y' + y = 5xe^x

特征方程: r22r+1=0r^2 - 2r + 1 = 0r=1r = 1 (二重根)

原方程特解形式: y=x(ax+b)exy^* = x(ax + b)e^x

/example/ y6y+10y=(x+1)e3xy'' - 6y' + 10y = (x + 1)e^{3x}

特征方程: $r^2 - 6r + 10 = 0 $ , r=3±ir = 3 \pm i

原方程特解形式: y=(ax+b)e3xy^* = (ax + b)e^{3x}

/example/ y+y=x2+1y'' + y' = x^2 + 1

特征方程: r2+r=0r^2 + r = 0r=0,1r = 0, -1

原方程特解形式: y=x(ax2+bx+c)y^* = x(ax^2 + bx + c)

/example/ y+3y4y=exy'' + 3y' - 4y = e^x

特征方程: r2+3r4=0r^2 + 3r - 4 = 0r=1,4r = 1, -4

原方程特解形式: y=axexy^* = axe^x

/example/ 求解方程 y3y+2y=3xexy'' - 3y' + 2y = 3xe^{-x}

特征方程 r23r+2=0r^2 - 3r + 2 = 0r=1,2r = 1, 2 原方程特解 y=(ax+b)exy^* = (ax + b)e^{-x}

(y)=aex(ax+b)ex=ex(ax+ab)(y)=ex(ax2a+b)代入方程,ex[(ax2a+b)3(ax+ab)+2(ax+b)]=3xexa=12,b=512,原方程解y=(12x+512)ex+C1ex+C2e2x(y^*)' = ae^{-x} - (ax + b)e^{-x} = e^{-x}(-ax + a - b)\\ (y^*)'' = e^{-x}(ax - 2a + b)\\ \text {代入方程}, e^{-x}[(ax - 2a + b) - 3(-ax + a - b) + 2(ax + b)] = 3xe^{-x} \\ a = \frac{1}{2}, \quad b = \frac{5}{12}, \quad \text{原方程解} \quad y = \left(\frac{1}{2}x + \frac{5}{12}\right)e^{-x} + C_1e^x + C_2e^{2x}

/example/ 求解方程 y2y+y=3xexy'' - 2y' + y = 3xe^x

特征方程 r22r+1=0r^2 - 2r + 1 = 0r=1r = 1 (二重根), y=x2(ax+b)exy^* = x^2(ax + b)e^x

(y)=[(3ax2+2bx)+(ax3+bx2)]ex(y)=[(3ax2+6ax+2bx+2b)+(3ax2+2bx+ax3+bx2)]exb=0,a=12,y=12x2ex(y^*)' = [(3ax^2 + 2bx) + (ax^3 + bx^2)]e^x \\ (y^*)'' = [(3ax^2 + 6ax + 2bx + 2b) + (3ax^2 + 2bx + ax^3 + bx^2)]e^x \\ b = 0, \quad a = \frac{1}{2}, \quad y^* = \frac{1}{2}x^2e^x \\

2). f(x)=[P(x)cos(βx)+Q(x)sin(βx)]eαxf(x) = \left[ P(x) \cos(\beta x) + Q(x) \sin(\beta x) \right] e^{\alpha x}

其中 P(x)P(x)Q(x)Q(x) 为最高次数为 mmmm 次多项式。

方程的特解形式 yy^* 为:y=xk[A(x)cos(βx)+B(x)sin(βx)]eαxy^* = x^k \left[ A(x) \cos(\beta x) + B(x) \sin(\beta x) \right] e^{\alpha x}

kkα+iβ\alpha+i\beta 作为特征方程 r2+pr+q=0r^2 + pr + q = 0 的根的重数,A(x)A(x)B(x)B(x)mm 次待定多项式。

/example/ yy=xexcosxy'' - y = xe^x \cos x

y=[(ax+b1)cosx+(ax+b2)sinx]ex(a+iβ=1+i)y^* = \left[(a x + b_1) \cos x + (a x + b_2) \sin x\right] e^x \quad (a + i\beta = 1 + i)

/example/ y+4y=xsin2xy'' + 4y = x \sin 2x

特征方程r2+4=0,r=±2i,α+βi=2i\text{特征方程} \quad r^2 + 4 = 0, \quad r = \pm 2i, \quad \alpha + \beta i = 2i

y=x[(a1x+b1)cos2x+(a2x+b2)sin2x]y^* = x \left[(a_1 x + b_1) \cos 2x + (a_2 x + b_2) \sin 2x\right]

/example/ y2y+2y=xexcosxy'' - 2y' + 2y = xe^x \cos x

特征方程r22r+2=0,r=1±i,α+βi=1+i\text{特征方程} \quad r^2 - 2r + 2 = 0, \quad r = 1 \pm i, \quad \alpha + \beta i = 1 + i

y=x[(a1x+b1)cosx+(a2x+b2)sinx]exy^* = x \left[(a_1 x + b_1) \cos x + (a_2 x + b_2) \sin x\right] e^x

/example/ y+y=2cosxy'' + y = 2\cos x

r2+1=0,r=±i,α+βi=iy=x(Acosx+Bsinx)(y)=Acosx+x(Asinx+Bcosx)+Bsinx+x(Acosx+Bsinx)(y)=2Asinx+2AcosxAcosxAsinxAsinx+BcosxA1=0,y=xsinxy=xsinx+C1cosx+C2sinx \quad r^2 + 1 = 0, \quad r = \pm i, \quad \alpha + \beta i = i \\ \quad y^* = x(A\cos x + B\sin x) \\ \quad (y^*)' = A\cos x + x(-A\sin x + B\cos x) + B\sin x + x(A\cos x + B\sin x) \\ \quad (y^*)'' = -2A\sin x + 2A\cos x - A\cos x - A\sin x - A\sin x + B\cos x \\ \quad A_1 = 0, \quad y^* = x\sin x \\ \quad y = x\sin x + C_1\cos x + C_2\sin x \\

/example/ y2y+2y=exsinxy'' - 2y' + 2y = e^x\sin x

r22r+2=0,r=1±i,α+βi=1+iy=x[Acosx+Bsinx]ex(y)=(Acosx+BsinxAxsinx+Bxcosx+Axcosx+Bxsinx)exB=0,A=12,y=12xcosxex\quad r^2 - 2r + 2 = 0, \quad r = 1 \pm i, \quad \alpha + \beta i = 1 + i \\ \quad y^* = x[A\cos x + B\sin x]e^x \\ \quad (y^*)' = (A\cos x + B\sin x - Ax\sin x + Bx\cos x + Ax\cos x + Bx\sin x)e^x \\ \quad B = 0, \quad A = \frac{1}{2}, \quad y^* = \frac{1}{2}x\cos x e^x

PS:比较系数宜从多项式最低次数开始

Fragment 3 其它类型微分方程

1. Euler方程

欧拉方程的形式如下: f(x)=xny(n)+a1xn1y(n1)++an1xy+anyf(x) = x^n y^{(n)} + a_1 x^{n-1} y^{(n-1)} + \cdots + a_{n-1} x y' + a_n y

欧拉提出了一种解法,通过令 x=etx = e^t ,我们可以发现方程已经解出来了。

具体我们可以利用链式法则考察:

dydt=dydxdxdt=yet=xy二阶:d2ydt2=d(dydt)dt=d(xy)dxdxdt=(y+xy)x=xy+x2y \frac{dy}{dt} = \frac{dy}{dx} \cdot \frac{dx}{dt} = y' \cdot e^t = x y' \\ \text{二阶:} \frac{d^2 y}{dt^2} = \frac{d\left(\frac{dy}{dt}\right)}{dt} = \frac{d\left(x \cdot y'\right)}{dx} \cdot \frac{dx}{dt} = \left(y' + x y''\right) \cdot x = x y' + x^2 y'' \\

由此可以得到:

xy=dydtx2y=d2ydt2dydt=d(ddt1)dtyx y' = \frac{dy}{dt} \\ x^2 y'' = \frac{d^2 y}{dt^2} - \frac{dy}{dt} = \frac{d\left(\frac{d}{dt} - 1\right)}{dt} y

此时我们引入微分算子: D=ddtD = \frac{d}{dt}

则上式可写为:

xy=Dyx2y=D(D1)yx3y=D(D1)(D2)yx y' = D y \\ x^2 y'' = D(D-1) y \\ x^3 y''' = D(D-1)(D-2) y

/example/ x2yxy+y=0x^2 y'' - x y' + y = 0

x=etx = e^t,则方程化为:

D(D1)yDy+y=0D(D-1)y - Dy + y = 0

特征方程为 r22r+1=0r^2 - 2r + 1 = 0,解得 r=1r = 1(重根)

y=et(C1t+C2)=x(C1lnx+C2)y = e^t (C_1 t + C_2) = x (C_1 \ln |x| + C_2)

/example/ 方程 x2y+3xy+5y=0x^2 y'' + 3xy' + 5y = 0

x=etx = e^t,则方程化为:

D(D1)y+3Dy+5y=0D=ddtr2r+r1=0r=±2iy=et(C1cos(2t)+C2sin(2t))D(D-1)y + 3Dy + 5y = 0 \quad D = \frac{d}{dt}\\ r^2 - r + r - 1 = 0,\quad r = \pm 2i\\ y = e^{-t}(C_1 \cos(2t) + C_2 \sin(2t))\\

其中C1,C2C_1, C_2 为任意常数。

/example/ x2y+xyy=3x2x^2 y'' + xy' - y = 3x^2

变换 x=etx = e^t,方程化为:

[D(D1)+D1]y=3e2tr2r+r1=0r=±1yp=Ae2t,代入方程得A=1通解为:y=e2t+C1et+C2et=x2+C1x+C2x[D(D-1) + D - 1]y = 3e^{2t}\\ r^2 - r + r - 1 = 0, \quad r = \pm 1\\ y_p = A \cdot e^{2t}, \quad \text{代入方程得}A = 1\\ \text{通解为:}y = e^{2t} + C_1 e^t + C_2 e^{-t} = x^2 + C_1 x + \frac{C_2}{x}

其中 C1,C2C_1, C_2 为任意常数。

2. 线性微分方程组

一般而言,线性微分方程与一阶线性微分方程组形式可以互换。

二阶线性微分方程的形式: y+p(x)y+q(x)y=f(x)y'' + p(x) y' + q(x) y = f(x)

通过引进函数 z=yz = y' ,我们可以将二阶线性微分方程转换为一阶线性微分方程组:

{y=zz=p(x)zq(x)y+f(x)\begin{cases} y' = z \\ z' = -p(x) z - q(x) y + f(x) \end{cases}

反之,一阶线性微分方程组可化为方程求解。

例如,求解方程组:

{dxdt=x+ydydt=xy\begin{cases} \frac{dx}{dt} = x + y \\ \frac{dy}{dt} = x - y \end{cases}

解法由 y=dxdtxy= \frac{dx}{dt} -x 代入后一方程

/example/ 求解:

{dxdt+dydt+2x+6y=2et3dydt+2dxdt+3x+8y=1\begin{cases} \frac{dx}{dt} +\frac{dy}{dt}+ 2x + 6y = 2e^t\\ 3\frac{dy}{dt} +2\frac{dx}{dt}+ 3x + 8y = -1 \end{cases}

先化为导数解出型

{dxdt=?dydt=?\begin{cases} \frac{dx}{dt}=?\\ \frac{dy}{dt}=?\end{cases}

然后便可化为方程求解

(实际上可以使用矩阵求解,鉴于没学线性代数,此处略过)

3. 高阶常系数齐次微分方程

定义:

andnydxn+an1dn1ydxn1++a1dydx+a0y=f(x)a_n\frac{d^n y}{d x^n}+a_{n-1}\frac{d^{n-1} y}{d x^{n-1}}+\ldots+a_1\frac{d y}{d x}+a_0 y=f(x)

若:

  1. f(x)=0f(x)=0 ,则为齐次方程;
  2. f(x)0f(x)\neq 0 ,则为非齐次方程。

高阶常系数齐次微分方程解的结构为:

y=c1y1(x)+c2y2(x)++cnyn(x)y=c_1 y_1(x)+c_2 y_2(x)+\ldots+c_n y_n(x)

齐次方程的解法为:

  1. 先将非齐转换为齐,即令 f(x)=0f(x)=0
  2. 找到特征方程的特征根,假设微分方程为 y+2y+y=0y^{\prime\prime}+2 y^{\prime}+y=0 ,特征方程为 λ2+2λ+1=0\lambda^2+2\lambda+1=0 ,其特征根: λ1=λ2=1\lambda_1=\lambda_2=-1 ,即入最高为多少次,那么就有多少个特征根。

现在问题转换为了特征根形式,特征根从大方向上来说一共有3类:

  1. 每个特征根都是单重根;
  2. 有重根;
  3. 有复数根。

都是单根,通解为:

y=c1eλ1x+c2eλ2x++cneλnxy=c_1 e^{\lambda_1 x}+c_2 e^{\lambda_2 x}+\ldots+c_n e^{\lambda_n x}

有重根,通解为:

y=c1eλx+c2xeλx++cnxn1eλx=eλx(c1+c2x++cnxn1)y=c_1 e^{\lambda x}+c_2 x e^{\lambda x}+\ldots+c_n x^{n-1} e^{\lambda x}=e^{\lambda x}\left(c_1+c_2 x+\ldots+c_n x^{n-1}\right)

那如果有多重复根呢?

/example/ y(4)+y=0y^{(4)}+y=0

求解特征方程:

y(4)+y=0λ1=λ2=22+22iλ3=λ4=2222i\begin{align*} &y^{(4)} + y = 0 \\ &\lambda_1 = \lambda_2 = \frac{\sqrt{2}}{2} + \frac{\sqrt{2}}{2}i \\ &\lambda_3 = \lambda_4 = \frac{\sqrt{2}}{2} - \frac{\sqrt{2}}{2}i \end{align*}

通解

y=e22x[(C1+C2x)cos(22x)+(C3+C4x)sin(22x)]\begin{align*} y = e^{\frac{\sqrt{2}}{2}x} \left[ (C_1+C_2x) \cos\left(\frac{\sqrt{2}}{2}x\right) + (C_3+C_4x) \sin\left(\frac{\sqrt{2}}{2}x\right) \right] \\ \end{align*}

Addition 微分方程概论

这部分需要微积分与线性代数知识